Seçim takvimi yaklaşırken, ekonomi Yönetimden kritik adımlar geldi. İkili döviz kurunu ve KKM faizlerini serbest bırakmak ne anlama geliyor? Erdal Sağlam, DW Türkçe’ye yorum yaptı. Merkez Bankası yılbaşından bu yana artan döviz talebinden ve bunun yarattığı kur baskısından korktuğu için sürekli yeni tedbirler alıyor. Bu endişe nedeniyle döviz korumalı mevduat (KKM) üzerindeki faiz sınırını kaldırmak zorunda kalan Merkez Bankası’nın ülkeye getirilecek ihraç para birimlerinin alımında prim uygulamasına başlaması “çoklu döviz kuru” tartışmalarına neden oldu. farklı döviz kurlarına izin veren.
Bu kararlar hangi sonuçlara yol açar?
Bu kararlar Merkez Bankası’nın seçim öncesi kur üzerindeki baskının artacağından korktuğunu gösteriyor. Ağır seçim ekonomisi ve kredilerin açılması nedeniyle canlanan tüketim nedeniyle ithalatın artması kaçınılmazdır. Bunun cari açığı artırması bekleniyor. Ancak önümüzdeki yıl ödenecek toplam dış borcun 190 milyar dolara çıkacak olması, yurtiçi döviz talebinin artmasına neden olacak. Bu arada Rusya, Suudi Arabistan ve Katar’dan geldiği söylenen dövizlerde de aksamaların olduğu görülüyor. Döviz rezervlerinin yeniden azalmaya başlamasıyla birlikte Merkez Bankası, rezervlerin kuru korumaya yetmeyeceğinden endişe duydu.
Tüm bu gelişmelere ekonomi yönetimine duyulan güvensizlik eklenince, yaklaşan seçimlerin de etkisiyle döviz talebi artmaya başladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’a “Döviz kurlarını seçime kadar bu seviyelerde tutacağız ve enflasyonu düşüreceğiz” diyen Merkez Bankası yönetimi, döviz talebinin artmasıyla birlikte döviz kurunda ani bir sıçrama olacağından korkuyor. seçime kadar döviz kurları ve tüm planlar başarısız olacaktır. Son dönemde alınan kararların temel nedeni de bu endişeden kaynaklanmaktadır.
Merkez neden yasakladığına izin verdi?
Merkez Bankası’nın daha önce artırmak için zorlayıcı koşullar uyguladığı KKM hacmini korumak için “Opsiyonel KKM” gibi yöntemler kullanan bankaların bu girişimi Merkez Bankası tarafından yasaklandı. Buna rağmen KKM hesaplarında yine istenilen artış sağlanamadı, dün açıklanan Enflasyon Raporu ile bu kez yeni bir tedbir geldi. Merkez Bankası’ndaki “kur farkı artı yüzde 3 faiz” formülü yani döviz değiştirilerek oluşturulan KKM hesapları terk edildi. Verilecek artı faiz oranını serbest bıraktı. 2009 yılına kadar kalacağı öngörüsünü kamuoyuyla paylaştı. Ca şirketlerinin KKM hesaplarına uygulanan vergi muafiyeti uzatıldı.
Çift woo mu yoksa üçlü woo mu?
Ancak Merkez Bankası, TL mevduat faizini yüzde 9’a indirdiği politika faizine yakınsamaya çalışacağını daha önceki enflasyon raporlarında belirtmişti. Bankacılar ise TL faiz oranındaki tasarrufun sınırlı olduğunu, kurların ise neredeyse sabit tutulduğunu ve dövize kaydıklarını söylüyorlardı. Daha önce kaynak maliyeti artacağı ve kredi faizleri yükseleceği için buna izin vermek istemeyen Merkez Bankası sonunda kabul etti. Yani uzun süredir kısıtlamaları artırdığı bankacılık departmanının şikayetlerini dinlemek zorunda kalıyordu. Bunun kredileri olumsuz etkileyeceği için “zımni sıkı para” anlamına geldiği söyleniyor.
Geçen hafta bankaların döviz arzını engellemek amacıyla yurt dışında tuttukları dövizleri yurda getirmeleri halinde yüzde 5 faiz vereceğini açıklayan Merkez Bankası, dün ihracatçı ve turizmcilerin dövizi yüzde 40’ın üzerine çıkarmaları halinde faiz vereceğini açıklamıştı. kur çevirip TL’ye çevirirse yüzde 2 oranında “döviz çevirme desteği” alacak. edeceğini duyurdu. Bir süredir sabit kurdan şikayetçi olan ihracatçılar, rekabet için TL’nin mevcut seviyeye göre yüzde 15 oranında değer kaybetmesini istiyordu. Şikayetlerin artması üzerine Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, geçtiğimiz hafta ihracatçılarla bir toplantı yaptı. Bu toplantının ardından yüzde 2 fark uygulanmasına karar verildi.
Farklı döviz kuru ekonomiyi nasıl etkiler?
Bu uygulama, “piyasadaki farklı döviz kuru uygulamaları” anlamına gelen “çoklu kur” uygulaması olacağından ekonomistlerden büyük tepki aldı. Tipik bir az gelişmiş ülke uygulaması olan bu yöntem, ülke içinde farklı döviz kuru uygulamalarını beraberinde getiren ve tüm işleyişi bozan bir yol olarak biliniyor. İhracatçının dövizine yüzde 2 prim verilmesini “çoklu kur uygulaması” olarak gören ekonomistler varken, buna çoklu kur denilemeyeceğini söyleyenler de var. Bankaların döviz alım satımı ortasında yüzde 2’ye varan komisyon uyguladıklarını hatırlatan bazı iktisatçılar, bunun bankanın aracılık zararını karşılamak anlamına geldiğini söylerken, prim oranı daha yüksek olursa bunun daha da artabileceğine dikkat çekiyorlar. çoklu döviz kuru denir.
Bu durumda bazı iktisatçılar, yılbaşından bu yana etkin talepteki artış nedeniyle Tahtakale piyasasında döviz fiyatlarının daha yüksek seyrettiğini ve bunun yüksek bir oranda devam edeceğini hatırlatarak, “Zaten vardı. ikili bir yapı, artık üçlü kur sistemi devreye girdi.”
Adı ne olursa olsun; Yanlış ekonomi ve nakit politikaları sonucunda döviz talebi durdurulamadı ve seçim öncesi çeşitli kesimlerin şikayetlerini azaltmak için döviz kuru sistemi bozuldu demek yanlış olmaz.
